Laatste update op 3 augustus 2021
In mijn serie “Uit de gereedschapskist” heb ik de afgelopen tijd een aantal van mijn muziekinterventies in coaching en training met jullie gedeeld. Een greep uit wat voorbij kwam: muziek als anker, muziek als ontspanning, muziek als spiegel en muziek als geleider.
Ik hoop dat dit heeft geïnspireerd om na te denken over de verbindende kracht van muziek en om muziek te zien als een waardevol gereedschap in coaching en training. Een laagdrempelige interventie die coach en coachee nader tot elkaar brengt, hoofd en hart verbindt en teams op een luchtige manier helpt om samen te werken en elkaar feedback te geven.
Vandaag geef ik een aantal concrete situaties weer waarin muziek iets teweeg brengt. Bij ieder voorbeeld leg ik de verbinding naar de praktijk van de coach en geef ik een eenvoudige muziekinterventie om gedrag te veranderen dan wel emoties te reguleren.
Rust als uitgangspunt
Hij komt mijn spreekkamer binnen, het is de eerste sessie. Hij zegt dat hij zich prima voelt, maar non-verbaal laat hij zien dat hij slecht op zijn gemak is. Terwijl hij zich installeert en aan zijn koffie begint, speel ik een kalme improvisatie in een aardende toonsoort. Binnen een minuut zakt zijn ademhaling naar een lager punt en trekt de spanning uit zijn schouders en gezicht.
Wat gebeurt hier? De trillingen van muziek hebben een directe invloed op hartslag, bloeddruk en ademhaling. Door kalme tonen te kiezen en een ritme dat iets lager ligt dan de ademhaling, gaat deze als vanzelf in dit lager ritme meebewegen. Hartslag en bloeddruk volgen de veranderende ademhaling.
Toepassing als interventie
- Gebruik zachte achtergrondmuziek aan het begin van een sessie of bijeenkomst.
- Vraag bij momenten van spanning om naar kalmerende muziek te luisteren.
- Voorzie je visualisatie- of ontspanningsoefeningen van muziek
- Andersom werken kan ook: gebruik sterk ritmische muziek om iemand in de actiestand te krijgen.
Associatieve muziek
Je hebt slecht geslapen. De regen komt met bakken uit de lucht als je wakker wordt. Je wekker is niet afgegaan, dat wordt haasten om op tijd te zijn voor de eerste klant. Dit wordt geen topdag, dat weet je nu al.
Snel even een kop koffie en een boterham. Je zet de radio aan en daar komt het: dat ene fantastische nummer waarop je danste toe je je grote liefde leerde kennen. Het brengt je direct terug naar die dag, de herinnering maakt je licht en vrolijk. Eigenlijk is het toch niet zo’n rotdag.
Wat is gebeurt hier? Deze specifieke muziek heeft in het verleden in jouw brein een sterke verbinding gelegd met een emotie. Die verbinding is nog steeds aanwezig. Door het luisteren in het hier en nu naar deze muziek, wordt deze verbinding geactiveerd en de bijhorende emotie getriggerd. Die is zo sterk, dat de eerdere emotie van dat moment (irritatie over het slechte begin van de dag) vervangen wordt door een gevoel van blijheid.
Toepassing als interventie
- Vraag naar muziekstukken die een persoonlijke associatie hebben met basisemoties. Zet deze in om emoties op te roepen en/of te versterken.
- Geef de opdracht mee om positieve associatieve muziek te gebruiken om momenten van niet constructieve emoties.
Muzikaal houvast
Het doel van het coachtraject verwoorden in slechts vijf woorden is een uitdaging op zich. Taal terugbrengen tot de absolute kern vraagt om puzzelen en schiften. Het resultaat zet ik samen met haar op muziek. Ook dit is puzzelen en schiften, want de muziek moet precies het positieve gevoel oproepen dat samenhangt met het te bereiken doel. Een diepe zucht als de mini-compositie klaar is. Ja, zo voelt het, daar wil ze heen.
Wat gebeurt er? Het gevoel dat bij het gewenst doel hoort, wordt gekoppeld aan een lichamelijke sensatie (NLP: anker). In dit geval is dat een auditief signaal. Als deze koppeling sterk genoeg is, kan blootstelling aan de de lichamelijke sensatie op ieder gewenst moment de bijbehorende emotie oproepen.
Toepassing interventie
- Zoek gezamenlijk een passend muziekstuk of -fragment of ander geluid bij het te bereiken doel. Vraag coachee dit dagelijks een aantal keren te beluisteren.
- Tip: stel coachee voor het muziekstukl/fragment/geluid als ringtone te installeren. Op die manier komt het niet alleen langs op leermomenten.
De kracht van beweging
Je bent in de stad om een paar boodschappen te doen. Daarna heb je een afspraak en nog een heleboel andere dingen op je lijstje. Dat wordt krap vandaag. Je voelt je gehaast.
Ineens hoor je getrommel. Een groepje muzikanten zit op de stoep, met verschillende slaginstrumenten. Ze slaan een meeslepend ritme. Onwillekeurig gaan je voeten in de pas lopen. Er staan mensen omheen, meedeinend en meeklappend. Ze hebben duidelijk plezier. Er komt een glimlach op je gezicht en je moet gewoon even blijven staan. Je hoofd gaat mee op het ritme van de muziek. Je voet tikt de maat. De muzikanten veranderen het ritme, het publiek gaat mee. Jij ook. Je voelt je ineens een stuk minder gejaagd.
Wat gebeurt hier? De impulsen van het ritme die via je oor naar je brein gaan, lopen deels via dezelfde neurale paden die voor motoriek gebruikt worden. Je spieren gaan als het ware mee-vibreren en zetten het om in beweging. Het gaat als vanzelf, je bent je er niet van bewust. Om je heen gebeurt bij anderen hetzelfde, je zit met elkaar in hetzelfde ritme, als een groep met eenzelfde taak. Deze gezamenlijke activiteit maakt gelukshormonen aan. Dit is sterk genoeg om je een lekker gevoel te geven en het eerdere gevoel van gejaagdheid te verdringen.
Toepassing als interventie
- Vraag coachee een emotie of situatie te verbeelden met een eenvoudig instrument (alles is goed: wc rol, ballon, kammetje, tot twee stokken die op elkaar slaan).
- Laat tempo en volume variëren en kijk wat voor effect dit op het gevoel heeft.
Geen woorden maar klanken
Ze zit in de weerstand. Eigenlijk wil ze hier helemaal niet zijn, maar haar leidinggevende heeft haar deze sessie dringend geadviseerd. Ze vindt het maar raar dat haar collega’s haar lastig vinden. Ze heeft immers een hart van goud. Dat wil ik best geloven, al laat ze non-verbaal iets anders zien. Haar lichaamstaal straalt dominantie uit en ik voel weinig ruimte voor mijn inbreng. De feedback die ik haar daarop geef, komt duidelijk niet binnen. Ik stel voor de twee persona’s (het gouden hart en de lastige collega) muzikaal te vertolken. Ik zet een thema in op een ferm marstempo, met zware bassen en een harde, schelle melodie. De lastige collega. Daarna pak ik hetzelfde thema, maar nu in een rustige wals. De melodie zachter en met hogere tonen. Het gouden hart. Haar ogen worden groot. Ze snapt het: “Ik doe de hele tijd van boemboemboem en ik moet meer doen van bieberdebiep.” Raak! Nu kunnen we het gesprek erover aangaan.
Wat gebeurt hier? Verbaal kan ik haar niet duidelijk maken welk gevoel haar gedrag bij mij oproept. Taal lijkt hier geen effectief medium. Het gevoel dat de beide muziekstukken oproept, wordt echter wel herkend. Hoewel de link met het eigen gedrag duidelijk, is praten over het muziekje veel minder bedreigend. Dat maakt dat de poort naar de taal nu wel opengaat.
Toepassing als interventie
- Spiegel een waarneming door middel van een muziekstuk dat jij erbij vindt passen.
- Spiegel een waarneming door geluid, het hoeft geen muziekinstrument te zijn. Ieder geluid is goed.
- Vraag of coachee het (on)gewenste gedrag kan verbeelden met een muziekstuk of een geluid.
De poort naar de emotie
Je collega reageert op iets wat jij zegt in een vergadering. Ze bedoelt het opbouwend, maar vanbinnen voel je een gevoel opkomen. Je kunt het niet goed duiden, maar het blijft wel hangen.
In de pauze zet je de radio aan. Er wordt een muziekstuk gespeeld dat je niet kent. Op de een of andere manier weerspiegelt het precies dat vreemde gevoel. Ineens weet je het: je voelt je teleurgesteld.
Wat gebeurt hier? Het vermogen om een taal te kunnen leren, ligt diep verankerd in ons brein. Hoewel muziek anders is dan een gesproken taak, is het in feite ook een soort taal. Muziek en taal lopen maken dan ook deels gebruik van dezelfde neurale paden. Soms lukt het niet om via taal de verbinding naar een emotie te maken. Met muziek, vergelijkbaar met taal, maar net even anders, lukt het dan vaak wel. Is de verbinding naar de emotie via muziek eenmaal gelegd, dan is deze verbinding ook te gebruiken van emotie naar taal.
Toepassing als interventie
- Als coachee geen woorden kan vinden, vraag of zoek samen naar een muziekstuk-, fragment of geluid dat het wel vertolkt. Zoek via wat het muziekstuk of geluid oproept de weg naar de woorden.
Ik ben benieuwd of het jou gaat lukken deze interventies toe te passen in jouw praktijk. Wil je er meer over leren en ermee oefenen? Schrijf je dan nu in voor mijn training Als de NooT het hoogst is, is de coach nabij…
Angeline Schoor
Da Capo Coaching