Succesvolle teamontwikkeling, zo doe je dat

Een team vol talentvolle mensen die soepel met elkaar samenwerken. Dat wil iedereen wel. Hoe krijg je dat voor elkaar?

Tussen de vele wegen die naar Rome leiden, vallen teamontwikkeling en individuele coaching op. Dat is niet zo vreemd. Immers, door in te zetten op teamontwikkeling help je de samenwerking een stap verder. Door te investeren in individuele coachingstrajecten geef je medewerkers handvatten om te schitteren met hun talenten en de scherpe randjes van hun valkuilen af te slijpen.

Dit lijken twee afzonderlijke wegen die je kunt bewandelen op weg naar een soepel team. Maar ze kunnen ook samen optrekken.

Door het verbinden van de kennis, vaardigheden en inzichten van zowel teamontwikkeling als individuele coachtrajecten zorg ik dat jij als leidinggevende een krachtige mix in handen hebt. Hiermee kun je werkelijk het verschil maken. Ik leg je uit hoe dit in zijn werk gaat.

Individuele coaching en teamontwikkeling: 1 + 1 = 2

Coaching geeft inzicht. Dat weten de meesten wel. Door met een onafhankelijke derde kritisch naar je eigen gedrag te kijken, valt er ineens licht op je blinde vlekken. Je gaat patronen in je gedrag ontdekken.

Met geduld, een dosis doorzettingsvermogen en iemand die jou helpt met je blinde vlekken ga je snappen waarom je doet wat je doet. Je leert hoe je je eigen valkuilen kunt herkennen en hoe je er met lichtheid omheen kunt dansen. Want geloof me: relativeren, een vleugje humor en mild naar jezelf zijn is meer dan het halve werk.

Voor teamontwikkeling is dat eigenlijk niet anders. Als groep zit je, misschien al jaren, in een bepaald stramien.

Als teamlid maak je deel uit van het gedragspatroon van de groep en bepaal je mede de context van het team. Dan is het niet altijd gemakkelijk om de vinger op de zere plek te leggen. Nog veel moeilijker is het om er iets aan te doen. Wij mensen hebben nu eenmaal de neiging om gedrag van anderen te kopiëren, vaak zonder dat we dat echt in de gaten hebben.

Kijk ter inspiratie maar eens naar dit gedragsexperiment: 

Bijna ongelooflijk, hè. En toch gebeurt dit op de werkvloer ook, op honderd kleine en onverwachte momenten.

Ook hier kan een onafhankelijke derde de schijnwerper op een valkuil richten. Dan leer je met elkaar deze te zien en er omheen te dansen. Groepsdansen in dit geval.

Ontwikkeling teams en individuele coachtrajecten gecombineerd: 1 + 1 = 3

Ik werk zowel met teams als met individuen. Werken met een team geeft een heel andere dynamiek dan individueel met iemand aan de slag zijn. Dat is fijn, want dat zorgt voor afwisseling.

Toch zie ik veel overeenkomsten. In beide gevallen gaat het om het zicht krijgen op gedrag, het effect daarvan op anderen, dit herkennen en het ontdekken van ander gedrag met een ander effect. Of dit nu in een groep gebeurt of individueel, in de kern is het hetzelfde.

Wat teamontwikkeling anders maakt dan individuele coachtrajecten, is de werking van de groep. Dat doet iets met je gevoel van veiligheid.

Met mijn nieuwsgierige aard ligt het voor de hand dat ik uit wil puzzelen wat ik met die  overeenkomsten en verschillen kan doen. Waar ik benieuwd naar ben, is hoe ik die overeenkomsten en verschillen kan inzetten om zowel teamontwikkeling als individuele coaching krachtiger te maken.

Ik neem je mee op mijn zoektocht. Daarvoor breng ik eerst de overeenkomsten in kaart.

Spiegelen van gedrag en feedback daarop

Ieder mens heeft zijn eigen gedragspatronen. Die zijn ontstaan toen je nog klein was en zijn voor jou heel vanzelfsprekend. Je weet niet beter, zo doe jij dat nu eenmaal. Je denkt er niet eens bij na.

Als buitenstaander weet ik natuurlijk niet wat voor jou vanzelfsprekend is. Ik kan mij dus met een blanco blik verwonderen over wat ik je zie doen en dat tegen je vertellen. Ik geef je een onpartijdige blik in de spiegel.

Aandacht voor het effect

Jouw gedrag heeft effect op de ander. Omdat wat jij doet zo vanzelfsprekend voor jou is, sta je er meestal niet bij stil hoe jouw gedrag bij de ander overkomt. Die ander reageert vervolgens weer vanuit zijn eigen gedragspatronen.

Voor je het weet, zit je allebei in een totaal andere film. Ik vertel jou onbevangen wat jouw gedrag bij mij oproept. Dat geeft aanknopingspunten om te ontdekken wat er nu eigenlijk gebeurt in de communicatie.

De schijnwerper richten op de valkuilen

Weten waar en vooral waarom je uitglijdt, is meer dan het halve werk. Daar helpt de spiegel enorm bij. Zodra je eenmaal door hebt waar je valkuilen zitten, zie je ze aankomen. Dat helpt je voorkomen dat je erin tuimelt.

Zoeken naar alternatief gedrag

Maar dan ben je er nog niet. Valkuilen zien aankomen en er niet meer direct intuinen is fijn. Wat dan wel? Dat is een kwestie van uitproberen. Kijken wat voor jou lekker werkt en dan oefenen, oefenen, oefenen. De eerste keer is het misschien lastig. De tweede keer gaat het al beter. Voor je het weet, gaat het als vanzelf.

Relativeren, met een vleug humor

Hoe vaak je ook oefent en hoe effectief alternatief gedrag ook is, er zullen altijd momenten zijn dat je toch even niet oplet en in je oude valkuil tuimelt. 

De kunst is dan om niet gefrustreerd te raken, maar tegen jezelf te zeggen: “Oeps! Ik stink er weer in. Even omkeren en nog eens proberen.” Nog mooier is het als je daarbij een beetje om jezelf kunt lachen. Want laten we eerlijk zijn, mensen die nooit een uitglijder maken, zijn eigenlijk best saai.

Mild zijn voor jezelf

Patronen in gedrag zijn menselijk. Iedereen heeft ermee te maken, of je nou acht bent of tachtig. En dat is helemaal niet zo erg. Til niet al te zwaar aan je ingesleten patronen. Zo lang je ze herkent en probeert het anders te doen, laat je zien dat je een mens bent en dat je groeit. Daar gaat het toch om!

Wat individueel of in de teamontwikkeling gebeurt, lijkt sterk op elkaar

Tot zover de overeenkomsten. Het is wel duidelijk: wat individueel plaatsvindt, gebeurt ook in de groep. Laten we nu eens kijken naar de verschillen. Want juist daar schuilt de kracht van het combineren van teamontwikkeling en individuele coachtrajecten.

Drie in het oog lopende verschillen

Waar er een veelheid aan overeenkomsten is, zie ik echter maar een drietal in het oog lopende verschillen: groepsdruk, veiligheid en comfortzone. Ik neem ze met je door.

Groepsdruk

Zoals de video van net liet zien: groepsdruk heeft grote impact op het gedrag van individuen in een groep.

Iets uitspreken, doen of juist niet doen in de individuele coaching is één ding. De vertrouwelijkheid en veiligheid is in deze setting meestal wel genoeg om te zeggen wat je werkelijk bezighoudt en te reageren zoals je dat eigenlijk zou willen doen.

Op het moment dat je in een groep zit, gaat er van alles door je heen. Wat zullen anderen ervan vinden? Als ik dit nu zeg, heeft dat dan straks op de werkvloer gevolgen? Gaan ze me dat nadragen?

Dit soort gedachten kunnen je ervan weerhouden om te zeggen wat je eigenlijk op je hart hebt. Of om iets te doen of juist na te laten. Met als risico dat je met wat je wel zegt, doet of nalaat het oude gedragspatroon in de groep in stand houdt. 

Je nek uitsteken is eng, ga er maar eens aanstaan.

Veiligheid

In de individuele coaching werk je aan het opsporen van je sterke punten en je valkuilen. Je krijgt een spiegel voorgehouden en dat is soms best confronterend. Dat voelt ongemakkelijk en kan zelfs doodeng zijn. Maar met de coach heb je de afspraak dat alles wat er gebeurt binnenskamers blijft. Dat helpt bij het verdragen van het ongemak.

Binnen de beslotenheid van de een-op-een coaching is er geen groepsdruk. Dit vergroot het gevoel van veiligheid. Daardoor durf je dieper in de spiegel te kijken en voel je je vrijer om te praten en te reflecteren.

De inzichten die je in de individuele coaching hebt opgedaan, neem je uiteraard mee naar de groep. Maar zodra je in die groep zit, speelt de groepsdruk op. De ruimte die je in de een-op-een coaching voelt om vrijuit te praten en te reflecteren, wordt al snel opgeslokt door het ongemak van wat de anderen ervan zullen vinden. Terugvallen in relatief veilig gedrag dat je al eerder hebt vertoond en waarvan geen brokken zijn gekomen, ligt dan op de loer.

Comfortzone

De inzichten uit de individuele coaching geven je handvatten voor ander gedrag. Daarmee kun je gaan oefenen. De veiligheid en vertrouwelijkheid van de een-op-een coaching maakt het gemakkelijker om uit je comfortzone te komen en eens iets uit te proberen wat onwennig voor je voelt.

Buiten jou en je coach om is er niemand die ziet wat er gebeurt en je weet dat wat er in de sessies gebeurt niet verder komt. Dus als je een keer uitglijdt of iets uitprobeert wat helemaal verkeerd uitpakt, is er geen man overboord. Niemand anders weet er immers van.

In een groep is dat anders. Als je daar iets uitprobeert, reageert de groep daarop. Als je uitglijdt, ziet iedereen het. Dat maakt dat je langer nadenkt voordat je iets anders doet dan normaal. Misschien besluit je wel dat je het liever helemaal niet doet, met alle ogen op je gericht. Laat een ander het maar doen.

De kracht van de verschillen

Als ik met een team werk aan teamontwikkeling, vinden de teamsessies en de individuele coaching simultaan plaats. Dat is van tevoren duidelijk afgesproken en aan iedere deelnemer bekend.

Als teamlid neem je de reflecties, inzichten en ervaringen uit de een-op-een coaching mee naar de teamsessies. Op momenten dat het bewuste gedrag zich voordoet, herken je het. Als dat niet zo is, herkent je coach het wel. Je coach weet precies wat je doormaakt door wat je in de individuele gesprekken hebt gedeeld.

Een moment van oogcontact is dan vaak al genoeg om je valkuil te herkennen en misschien zelfs wel te benoemen. Dat geeft jou een gevoel van steun. Wat daarbij vooral verschil maakt, is dat je weet dat al je collega’s, net als jij, individueel oefenen met hun eigen valkuilen.

Daarbij kun je erop rekenen dat wat in de individuele coaching is gebeurd, niet gedeeld zal worden in de teamsessies. Tenzij je natuurlijk besluit dat jij zelf iets wilt delen om anderen mee te nemen in jouw reflecties, groei- en uitglijmomenten.

Ik heb al vaak gezien dat de wetenschap dat ieder van je collega’s in de een-op-een coaching met soortelijke thema’s worstelt, de drempel enorm verlaagt om in de teamsessies iets te delen of uit te proberen. Het effect hiervan op groepsdruk, veiligheid en comfortzone zal je aangenaam verrassen.

Andersom gebeuren en in de teamsessies dingen die waardevol zijn om in de individuele coaching verder uit te werken. Met de coach inzoomen op vragen als “wat gebeurde daar nu eigenlijk? Waarom deed ik wat ik deed? Hoe had ik het eigenlijk willen doen? Waarom deed ik dat niet? Wat heb ik nodig om het de volgende keer wel te doen?” geeft je concreet oefenmateriaal en handvatten die je de volgende dag op de werkvloer direct kunt toepassen. 

Gezamenlijk doel als basisvoorwaarde voor teamontwikkeling

Een cruciale voorwaarde voor het welslagen van teamontwikkeling waarin teamsessies en een-op-een coaching simultaan lopen, is een gezamenlijk gedragen doel. Voor mij als coach is dit een basisvoorwaarde om van start te gaan.

Dit gezamenlijk gedragen doel is de basis voor het complete traject, zowel in de teamsessies als in de individuele coaching. Vanuit die basis maken we aan de voorkant van het traject heldere afspraken over kaders, veiligheid, vertrouwelijkheid en comfortzone.

Bij de start van het traject leggen we dit vast in een veiligheidscontract voor de teamsessies. Zie dit niet als een document waar iedereen zijn handtekening op zet, maar als gezamenlijk gemaakte en gedragen spelregels. Een kader dat het voor iedere deelnemer mogelijk maakt om in de teamsessies te zeggen wat op het hart ligt. Of  juist “ho” te zeggen als het even te veel wordt, zonder daarop afgerekend te worden. Dit alles met respect voor elkaar en de vertrouwelijkheid van wat gebeurt in de individuele coaching.

De ethische code

Nu hoor ik collega-coaches en trainers al bijna denken: “Ja maar wacht eens even…… hoe zit het hier met de ethische code van het coachvak? Die zegt dat ‘het niet ethisch is om zowel een medewerker als een leidinggevende te coachen. Dit geeft belangenverstrengeling, doet afbreuk aan de onpartijdigheid van de coach, maakt de vertrouwelijkheid lastig en vermindert het gevoel van veiligheid’.”

Op zich klopt dat. Ik zal dan ook niet twee afzonderlijke coachtrajecten van een leidinggevende en een medewerker naast elkaar doen. Al helemaal niet als het tussen leidinggevende en medewerker niet botert. In dat soort situaties is het aan te raden om leidinggevende en medewerker te laten coachen door twee onafhankelijke coaches. 

De trajecten voor teamontwikkeling waarin ik werk met simultane teamsessies en een-op-een coaching, zijn echter gebaseerd op een gemeenschappelijk doel: verbetering van de samenwerking in het gehele team. Het is een absolute voorwaarde dat dit doel door alle betrokkenen gedragen wordt.

Vanuit dit gemeenschappelijk gedragen doel wordt in groepsverband én individueel gewerkt aan thema’s die de samenwerking op een hoger plan brengen. Het teamdoel en de individuele doelen zijn op elkaar afgestemd en versterken elkaar. De combinatie van de vertrouwelijkheid van de individuele gesprekken en het veiligheidscontract voor de teamsessies voorkomt partijdigheid en belangenverstrengeling. Het maakt dat de veiligheid in zowel de individuele coaching als in de teamsessies gewaarborgd is.

Het programma van de teamontwikkeling

Deze manier van werken vraagt een gedegen intake. Een belangrijke aspect hierin is uiteraard het gemeenschappelijke en door alle deelnemers gedragen doel. Om dit helder te formuleren, besteed ik veel aandacht aan de kennismaking vooraf met alle betrokkenen. Ook betrek ik een door het team gekozen delegatie van deelnemers bij het opstellen van het programma.

Het gezamenlijk maken van het programma is  sowieso standaard in mijn aanpak. Voor mij geen maatwerkpakket dat ik op ieder team loslaat. Co-creatie met het team in de totstandkoming van het programma is voor mij een essentiële bouwsteen voor het creëren van draagvlak en het bereiken van de gewenste resultaten.

Aan de slag met ontwikkeling van team én medewerkers

Ben je eraan toe om te investeren in je team en wil je daarbij zowel de veranderkracht van het team als van de individuele medewerker benutten?

Hier kan ik je bij helpen. Neem vrijblijvend contact met me op, dan sparren we samen over een maatwerktraject voor jouw team.