Laatste update op 13 oktober 2020
Als coach en trainer beschik je over een goed gevulde gereedschapskist. Dit zit vol met theorieën en modellen. Je kent ze wel: NLP, transactionele analyse, lichaamsgericht werken, de dramadriehoek, noem maar op. Daarnaast, in een ander vakje, liggen de werkvormen die daarbij horen. Ik heb er nooit genoeg, want ik lever graag maatwerk en iedere coachee of groep is anders.
Gereedschap verzamelen
Een deel van de werkvormen waar ik graag mee werk heb ik uit mijn opleiding meegenomen. Gaandeweg aangevuld met wat je zoal op je pad tegenkomt en waar collega’s graag mee werken. Als ik zelf naar een training ga, leer ik vaak ook mooie werkvormen kennen. Die neem ik dan mee en maak ik op maat voor eigen gebruik.
Het leuke van dit soort gereedschappen is dat ze niet slijten als iemand anders ze gebruikt. Daarom ben ik dol op het uitwisselen van werkvormen: je eigen arsenaal groeit erdoor en jouw eigen gereedschap kan goud zijn voor iemand anders.
Gespecialiseerd gereedschap passend maken
In mijn kist zit een apart vak voor werkvormen die ik zelf ontwikkeld heb. Dit zijn gespecialiseerde gereedschappen omdat ze geboren zijn uit mijn ervaringen als muzikant en schrijver. Mijn specifieke kennis op deze gebieden knoop ik aan de theorieën en modellen uit het vak dat ernaast ligt. Dan krijg je een werkvorm die mij past als een handschoen omdat ik de muzikant of schrijver in mij de vrije hand kan geven. Maar het feit dat dit gereedschap gespecialiseerd is en gebouwd voor mijn hand, betekent nog niet dat jij het niet zou kunnen gebruiken. Met een kleine aanpassing kun je het passend maken en er ook mee aan de slag gaan.
Daarom ga ik een paar van de werkvormen die ik zelf ontwikkeld heb voor je beschrijven en een handvat geven hoe je die zelf kunt toepassen.
Muziek als spiegel
Een fijne werkvorm is Muziek als spiegel. Ik zet dit graag in op momenten dat ik merk dat mijn terugkoppeling op waargenomen gedrag niet bij de coachee binnenkomt. Soms komt dat doordat ik met de keuze van mijn bewoordingen net niet de juiste aansluiting vind. In andere situaties wordt de coachee door mijn woorden juist getriggerd aan te haken op deze woorden, in de analysestand te schieten en aan het redeneren te slaan, terwijl ik juist op zoek ben naar manieren om de emotionele ervaring van het waargenomen gedrag te stimuleren. Nog beter: ik wil ze met elkaar in balans brengen.
Muziek en brein
Ons brein bestaat uit twee helften en de programmatuur is over deze twee helften verdeeld. Grofweg kun je zeggen dat links functies zitten die met het denken, de ratio te maken hebben. Hier zitten dingen als taalbegrip, analytisch vermogen, taalgebonden geluiden en het verbale geheugen. Je zou het je snappertje kunnen noemen. Rechts zitten functies die met voelen, het hart te maken hebben. Hier vind je dingen als creativiteit, empathisch vermogen, intuïtie, niet taalgebonden geluiden en het non-verbale geheugen. Dit kun je zien als je voelertje.
Veel mensen hebben een voorkeur ontwikkeld voor een van beide hersenhelften. Daar is op zich niets mis mee. Maar toch werkt het brein pas echt lekker als de twee helften samenwerken. Bij de meeste activiteiten heb je hoe dan ook beide hersenhelften nodig, tot op zekere hoogte. Maar er zijn activiteiten waarbij je zo veel programma’s nodig hebt, dat het hele brein meedoet, links en rechts. Muziek is zo’n activiteit. Alleen al door naar muziek te luisteren wordt het hele brein geactiveerd, links en rechts, en de verbinding komt als vanzelf tot stand.
Als je dus ziet dat een coachee zich in zijn gedrag voornamelijk door een van de hersenhelften laat leiden en je wilt de focus naar de andere hersenhelft verleggen en zorgen dat er balans komt in het gebruik van beide hersenhelften, dan is muziek daarvoor uitermate geschikt.
Hoe werk ik ermee?
Op het moment dat ik bepaald gedrag waarneem dat ik wil spiegelen, vraag ik of de coachee het goed vindt dat ik met behulp van muziek duidelijk maak hoe dit op mij overkomt. Door middel van een improvisatie geef ik weer wat het waargenomen gedrag in mij oproept. Ik maak daarbij gebruik van wisselingen in tempo en volume, maat en ritme en verschillende muziekstijlen. Daarna ga ik het gesprek aan met de vraag wat de improvisatie bij de coachee heeft opgeroepen. Herkent de coachee dit gevoel? Is dit wat de coachee bij de ander wil oproepen?
Een casus ter illustratie
Mina zit in de weerstand. Ze wil hier eigenlijk niet zijn, maar heeft van haar leidinggevende het dringende advies gehad deze sessie bij te wonen. Ze vindt het maar raar dat haar collega’s haar lastig vinden. “Ik heb een hart van goud”, zegt ze stellig. Dat geloof ik best, maar non verbaal is daar niet veel van te zien. Haar lichaamstaal straalt dominantie uit en haar interactie laat weinig ruimte voor de ander. De feedback die ik haar hierop geef, komt duidelijk niet binnen. Ik stel voor de twee persona’s (de lastige collega en het gouden hart) te spelen. Ze gaat akkoord. Ik zet een thema in op een fors marstempo, met zware bassen en een harde, schelle melodie. De lastige collega. Daarna pak ik hetzelfde thema, maar nu in een rustige wals. Ik speel de melodielijn zachter en met hogere tonen. Het gouden hart. Mina’s ogen worden groot. Ze steekt een priemende vinger naar me uit en zegt: “Ik snap het! Ik doe de hele tijd van boemboemboem en ik moet veel meer van bieberdebiep doen!” Raak! Nu kunnen we er het gesprek over aangaan.
Hoe kun jij ermee werken?
In plaats van improvisaties kun je werken met goed gekozen muziekstukken of -fragmenten. Als je een ruime verzameling hebt die verschillende soorten gevoelens oproepen, kun je deze gebruiken om duidelijk te maken welk gevoel bepaald (non-verbaal) gedrag bij jou als waarnemer oproept.
Probeer het maar eens en zie hoe het werkt. Succes!
Ik ben benieuwd naar je ervaringen. Laat me weten hoe het bij jou werkt.
Angeline Schoor
Da Capo Coaching
